مقدمه
مجموعه سنّت ها، نظرات و شیوه هاى تفکر را که رفتار اجتماعى افراد مبتنى بر آن هاست، «ارزش هاى اجتماعى» (Social Values) مى نامند.
از آن جا که رفتار اقتصادى هر کس به عنوان جزئى از اعمال فردى و اجتماعى او، از افکار، اعتقادات و ارزش هاى مورد نظر آن شخص سرچشمه مى گیرد و علل و انگیزه هاى رفتار او از ویژگى هایى که سازنده شخصیّت انسان است و رفتار او را تحت تأثیر قرار مى دهد، نشأت مى گیرد، لذا، «توسعه فرهنگى» یکى از پیش نیازهاى مهم «توسعه اقتصادى» به شمار مى رود. توسعه با مسائل اخلاقى و ارزشى جامعه پیوندى نزدیک دارد و بسیارى از صاحب نظران در زمینه توسعه، برآنند که شکست سیاست هاى توسعه در بیش تر کشورهاى جهان سوم دقیقاً به این دلیل بوده که عوامل غیر اقتصادى؛ یعنى: ارزش ها، انگیزه ها، طرز تفکرات و به طور کلى، ویژگى ها و شرایط روحى آن جوامع مورد توجه قرار نگرفته و براى افزایش تولید ملّى و بالا بردن سطح اشتغال و حل مشکلات صرفاً متغیرهاى اقتصادى مانند پس انداز، سرمایه گذارى و نرخ هاى ارز در نظر گرفته شده است.
گوردن آلپورت، روان شناس معروف امریکا، در زمینه نقش نظام ارزشى در شخصیت و زندگى انسان مى گوید: «مى دانیم که انسان بالغ و سالم تحت سلطه و نفوذ نظام ارزشى خود رشد مى کند و حتى اگر نیل به آرزو، هرگز به طور کامل میسّر نگردد، او انجام آن را آرزو مى کند و مطابق با چنین نظامى، ادراکات خود را بر مى گزیند، به وجدان خویش مراجعه و از بروز رفتار نامناسب جلوگیرى مى کند، رشته عادات ناسازگار را فرو مى نشاند و عادات هماهنگ با تعهد خود به وجود مى آورد.»1
از این رو، ارزش ها و باورهاى فرهنگى حاکم بر جامعه و به طور کلى، جهان بینى و اعتقادات مذهبى افراد نقش تعیین کننده اى در رفتار اقتصادى آنان و روند توسعه و میزان آن دارد.